Inleiding
De gezondheidszorg in Nederland is een sector van groot maatschappelijk belang. Helaas ontkomen ook zorginstellingen soms niet aan faillissementen. Het is van cruciaal belang dat curatoren, die verantwoordelijk zijn voor de afwikkeling van faillissementen, goed geïnformeerd zijn over de specifieke aspecten die hierbij komen kijken in de zorgsector. Dit artikel biedt een uitgebreide samenvatting van de handreiking opgesteld door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en advocatenkantoor Pels Rijcken & Drooglever Fortuijn. Deze handreiking helpt curatoren bij het navigeren door de complexe wereld van zorgfaillissementen, waarbij de continuïteit en kwaliteit van zorg voor patiënten voorop blijft staan. De volledige handleiding kan ook hier gevonden worden.
Reikwijdte van de Handreiking
De handreiking is breed toepasbaar en richt zich niet alleen op faillissementen in de medisch specialistische zorg, maar ook op thuiszorg, langdurige zorg, verslavingszorg en jeugdhulp. Elke vorm van zorg kent zijn eigen wettelijke kaders en bekostigingssystemen, wat de afwikkeling van faillissementen complex maakt. Daarom is het belangrijk dat curatoren een goed begrip hebben van de verschillende regelgevingen en verantwoordelijkheden binnen de zorg.
Deze handreiking houdt rekening met de verschillende vormen van zorg, hulp en ondersteuning: zorg die wordt bekostigd op basis van de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet. Hoewel maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp niet hetzelfde zijn als zorg op grond van de Zvw of de Wlz, worden ze in de praktijk vaak onder de noemer zorg geschaard. De handreiking neemt al deze facetten mee, zodat curatoren een compleet beeld hebben van de verschillende wettelijke kaders en verantwoordelijkheden.
Wettelijke Kaders en Continuïteit van Zorg
In Nederland zijn er meerdere wettelijke regimes die de zorg reguleren, zoals de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet. Bij een faillissement is het essentieel dat de continuïteit van zorg geborgd blijft. Dit betekent dat zorgverzekeraars, gemeenten en andere betrokken partijen moeten samenwerken om ervoor te zorgen dat patiënten toegang blijven houden tot noodzakelijke zorg.
De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van zorg blijft bij de zorgaanbieder liggen, zelfs in een faillissementssituatie. Curatoren moeten ervoor zorgen dat de kwaliteit en veiligheid van de zorg gewaarborgd blijven en moeten hiervoor samenwerken met toezichthouders zoals de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Het is belangrijk dat curatoren zich bewust zijn van de verschillende toezichthouders en hun rollen. De IGJ houdt toezicht op de veiligheid en kwaliteit van zorg, geneesmiddelen en medische producten. De Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie Veiligheid en Justitie houden toezicht op de naleving van de Jeugdwet en de wetgeving rondom jeugdbescherming en jeugdreclassering.
Voortzetting en Doorstart
Een belangrijk onderdeel van het afwikkelen van een faillissement in de zorg is het beslissen of de zorginstelling zijn activiteiten (tijdelijk) voortzet of een doorstart maakt. Een doorstart kan vaak de meeste waarde opleveren voor de activa van de gefailleerde instelling en kan bovendien de continuïteit van zorg beter waarborgen. Hierbij moet de curator nauw samenwerken met zorgverzekeraars, gemeenten en eventueel andere financiers om voldoende boedelkrediet te waarborgen voor de voortzetting van de zorgactiviteiten.
Curatoren moeten ook rekening houden met de specifieke vereisten voor de voortzetting van zorgactiviteiten. Het is van belang om te bepalen welke vormen van zorg worden aangeboden en welke wettelijke regimes daarop van toepassing zijn. In overleg met zorgverzekeraars en Wlz-uitvoerders moet worden vastgesteld of er cruciale zorg wordt geleverd die onder alle omstandigheden moet worden voortgezet.
Een ander belangrijk aspect is het afdekken van medische aansprakelijkheidsrisico’s. Curatoren moeten ervoor zorgen dat de medische aansprakelijkheidsverzekering van de zorginstelling van kracht blijft om eventuele claims te kunnen afdekken. Daarnaast moeten curatoren een zorgplan en een bijbehorend businessplan opstellen indien er mogelijkheden zijn voor een doorstart. Op basis hiervan kunnen inkopende partijen besluiten of zij de zorg, hulp of ondersteuning zullen blijven afnemen.
Financiële Afwikkeling
Bij de financiële afwikkeling van een faillissement moeten curatoren verschillende aspecten in ogenschouw nemen, zoals het onderhanden werk en de medische aansprakelijkheidsverzekering. Veel zorginstellingen hebben hun debiteuren en onderhanden werk gefinancierd via krediet of factoring, waarbij vaak zekerheid is bedongen. Zorgverzekeraars en gemeenten spelen een cruciale rol in het waarborgen van de financiering, bijvoorbeeld door middel van bevoorschotting.
Een belangrijk onderdeel van de financiële afwikkeling is het zorgen voor voldoende boedelkrediet. Afhankelijk van het soort zorg zal de curator daarbij bij de zorgverzekeraar, de Wlz-uitvoerder of de gemeenten moeten aankloppen. Het is essentieel dat de curator inzicht heeft in de contractuele relaties en financiële verplichtingen van de zorginstelling om de financiële afwikkeling efficiënt te kunnen uitvoeren.
Curatoren moeten ook aandacht besteden aan de privacy van medische dossiers. Toegang tot medische dossiers voor zorgprofessionals en patiënten moet onder alle omstandigheden gewaarborgd blijven. Dit is van groot belang om de continuïteit van zorg en de bescherming van patiëntgegevens te waarborgen.
Governance en Bekostiging
Een goed begrip van de governance en bekostiging van zorginstellingen is essentieel voor curatoren. Zorginstellingen opereren binnen een complex netwerk van contracten met zorgverzekeraars en gemeenten, die ieder hun eigen eisen en verwachtingen hebben. Curatoren moeten deze contracten zorgvuldig beheren en in overleg treden met alle betrokken partijen om de continuïteit van zorg te waarborgen.
Voor zorginstellingen gelden specifieke governance-eisen, zoals beschreven in de Zorgbrede Governance Code. Deze code is per 1 januari 2017 vernieuwd en geldt als de veldnorm voor goed bestuur. De Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht zijn beide verantwoordelijk voor de toepassing van de code. Publieke toezichthouders zoals de NZa en de IGJ hanteren deze code in hun toezichtstaken en ook zorgverzekeraars sluiten bij hun zorgcontracten aan bij naleving van de governancecode.
Daarnaast stelt de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) eisen aan de bestuursstructuur van zorginstellingen, zoals een verplicht toezichthoudend orgaan en het toekennen van het enquêterecht aan een cliëntvertegenwoordigend orgaan voor instellingen met een rechtsvorm van stichting of vereniging. Toegelaten instellingen moeten ook beschikken over een cliëntenraad, zoals voorgeschreven door de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz). Deze eisen zijn bedoeld om de transparantie en verantwoording binnen zorginstellingen te waarborgen.
Bekostigingssystemen
Elk zorgdomein kent zijn eigen bekostigingssystematiek. In de Zvw wordt de zorg van verzekerden vergoed door zorgverzekeraars, in de Wmo en Jeugdwet door de gemeenten en in de Wlz door de zorgkantoren. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) reguleert alle prestaties die onder de reikwijdte van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) vallen en stelt in sommige gevallen ook de tarieven daarvan vast.
Binnen de medisch specialistische zorg en tweedelijns geestelijke gezondheidszorg (GGZ) gelden diagnose-behandelcombinaties (dbc’s). Een dbc is een pakketje zorg met informatie over de diagnose en de behandeling die een patiënt krijgt. Op het moment dat een patiënt zich bij de zorgaanbieder meldt met een zorgvraag, opent de zorgaanbieder een dbc-traject. In dit traject legt de zorgaanbieder gaandeweg vast welke activiteiten zijn uitgevoerd om een diagnose vast te stellen en/of een aandoening te behandelen.
In de Wet langdurige zorg (Wlz) gelden zorgprofielen, die vaste tarieven kennen. Wlz-aanbieders en zorgkantoren maken voorafgaand aan het jaar een productieafspraak. Na afloop van het jaar vindt nacalculatie via de NZa plaats waarbij onder andere de gerealiseerde productie wordt vergeleken met de productieafspraak. Eventuele overproductie moet de zorgaanbieder terugbetalen.
Bij de Jeugdwet en de Wmo leggen gemeenten de afspraken met een aanbieder over prestaties, betaling en verantwoording vast in een overeenkomst of in een subsidiebeschikking. Bekostigingsvormen binnen deze domeinen zijn grofweg terug te categoriseren in drie basisvormen: inspanningsgericht, populatiebekostiging en outputgericht. Daarnaast kunnen cliënten onder voorwaarden ondersteuning inkopen met een persoonsgebonden budget (pgb).
Persoonsgebonden Budget (pgb)
Het pgb is een belangrijke financieringsvorm binnen de zorg, waarbij de cliënt zelf zorg inkoopt en afspraken maakt met de zorgaanbieder. Het pgb is wettelijk verankerd in de Wlz, de Zvw, de Wmo en de Jeugdwet. Budgethouders hebben een civielrechtelijke relatie met de zorgaanbieder via de zorgovereenkomst en zijn zelf verantwoordelijk voor het voeren van de regie over hun zorg. In sommige gevallen kan een vertegenwoordiger of gewaarborgde hulp worden ingeschakeld om de budgethouder te ondersteunen.
De laatste jaren is er veel aandacht geweest voor fraude met pgb’s. Om fraude te voorkomen en rechtmatige besteding van zorggelden te waarborgen, hebben verstrekkers de mogelijkheid om onrechtmatig uitgekeerde zorggelden direct terug te vorderen bij de zorgaanbieder. Bij gerede vermoedens van fraude kan het Openbaar Ministerie (OM) ook een strafrechtelijk onderzoek instellen, waarna eventuele strafrechtelijke vervolging plaatsvindt door het OM na onderzoek door de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Inspectie SZW).
Conclusie
De handreiking "Faillissementen in de Zorg voor Curatoren" biedt een waardevolle gids voor curatoren die betrokken zijn bij de afwikkeling van faillissementen in de zorg. Door de specifieke zorggerelateerde aspecten van faillissementen te belichten, helpt de handreiking curatoren om de continuïteit en kwaliteit van zorg voor patiënten te waarborgen. Met de inzichten en 'lessons learned' uit eerdere faillissementen kunnen curatoren beter voorbereid te werk gaan, wat uiteindelijk bijdraagt aan een stabiele en betrouwbare zorgsector.
Deze uitgebreide samenvatting biedt een diepgaand overzicht van de belangrijkste aspecten uit de handreiking en dient als basis voor curatoren om hun rol effectief en verantwoordelijk te vervullen bij faillissementen in de zorg. Door het volgen van deze richtlijnen kunnen curatoren niet alleen bijdragen aan een succesvolle afwikkeling van faillissementen, maar ook aan het behoud van hoogwaardige zorg voor alle betrokken patiënten en cliënten.
Crossings Advisory is een adviesbedrijf gespecialiseerd in waarde creatie door middel van fusies en overnames, herstructurering of groeiplannen. Wat ons drijft is een passie voor transformatie en groei, hetgeen wij mede ondersteunen vanuit andere activiteiten:
Voor meer informatie kunt u ons bereiken op +31 (0)85 200 62 44 of via info@crossings-advisory.com.
Comentarios